Świadome myśli dodają koloru naszym uczuciom i doświadczeniom, nadają znaczenia pomysłom i koncepcjom, ale też powodują, że zostajemy wciągnięci w wir niepokojów, lęków, wyobraźni i fantazji.
To jest nasz tak zwany normalny styl bycia i życia. Jednak, prosta koncepcja ze Wschodu – Mindfulness (w polskiej literaturze najczęściej tłumaczona jako Uważność) – może przynieść zdrowe zmiany w stylu życia, jeśli naprawdę chcemy je zastosować na co dzień.
Mindfulness jest prostym, Wschodnim podejściem do życia, które obecnie Zachodnia medycyna zaczęła odkrywać jako potężne narzędzie do radzenia sobie ze stresem. Wielu psychoterapeutów na całym świecie stosuje obecnie strategie oparte na uważności m.in. w leczeniu różnych problemów psychologicznych, takich jak PTSD, depresji, a nawet zaburzeniach osobowości.
Na czym polega?
Zamiast ciągłego „przebywania” w przeszłości lub przyszłości (za pomocą myśli), Mindfulness uczy nas bycia w chwili obecnej, w sposób mniej reaktywny i bez osądzania. Żyjąc w chwili obecnej masz możliwość wprowadzania zmian w sytuacje, które mają wpływ na ciebie. Nic nie możesz przecież zrobić w przyszłości lub w przeszłości!
Czym jest Mindfulness i co jest ważne?
Mindfulness (Uważność) za słownikiem Oxford Dictionary to:
„Stan psychiczny osiągnięty poprzez skupienie się na własnej świadomości na chwili obecnej, podczas gdy spokojnie dostrzegamy i akceptujemy swoje uczucia, myśli i doznania cielesne” .
Patrząc z perspektywy osoby początkującej w Mindfulness ważne są dwie rzeczy: (1) utrzymanie przytomności umysłu w chwili obecnej (2) bycie neutralnym i nie osądzającym swoich myśli, uczuć czy poglądów.
Czy twój umysł osądza czy dostrzega?
Przyjrzyjmy się Mindfulness na różne sposoby tak, aby w sposób praktyczny wyjaśnić jej znaczenie (to tylko krótkie hasła będące próbą objaśnienia Uważności, mogą być jeszcze nie do końca zrozumiałe bez praktyki):
1. Uważność polega na widzeniu rzeczy takimi, jakimi są, a nie jak chcielibyśmy je widzieć. Wystarczy obserwować rzeczywistość bez „dodawania i odejmowania” czegokolwiek od siebie. Możesz spróbować utrzymywać „zwykłe spostrzeganie” i „czystą obserwację”. Praktykuj, aby widzieć wszystkie myśli i uczucia bez osądzania lub własnych ocen.
2. Uważność jest bezstronną czujnością – bez uprzedzeń. Tylko obserwujesz i zauważasz to, co jest. Unikasz przywiązywania się do „dobrych” stanów psychicznych (pozytywnych emocji, myśli, zachowań), a także unikasz omijania tych „złych”, negatywnych. Starasz się unikać wydawania opinii i pomysłów. W uważności nie ma faworytów.
3. Uważność rozwija obecność „trzymając się własnego środka” – to znaczy uczy obserwować to, co dzieje się tu i teraz. Pojmujemy czas jako poddawanie się ciągle płynącej fali oraz życie w chwili obecnej, obserwując wszystko z tego miejsca. Jest to bycie z dala od przebywania w przeszłości (np. rozpamiętywanie tego co się nie udało) czy też z dala od przebywania w przyszłości (np. rozmyślanie i zamartwianie się tym co będzie).
4. Uważność jest zawsze gotowa do obserwacji, w chwili obecnej w każdej postaci. Wiąże się to również z umiejętnością „odpuszczania”, czyli obserwowaniem jak chwila obecna staje się przeszłością. Jesteśmy jakby w stanie ciągłego czuwania doświadczając realnego życia, czujni, mający swój bezstronny udział w tym nieustannie trwającym procesie życia.
5. Uważność to także uwaga „zrelaksowana”, nic tak naprawdę nie może nas dotknąć, ani obrazić. To taka mentalna umiejętność obserwacji bez krytyki. Pozostajemy w pewien sposób obojętni na wszystko. Dzięki tej umiejętności, można zobaczyć rzeczy, bez uprzedzeń czy wyróżniania czegokolwiek. Nie musimy się „decydować” czy „zajmować określonego stanowiska”.
6. Mindfulness w powiązaniu z medytacją buddyjską – ważne jest tu słowo „Sati”. Sati oznacza uwagę, świadomość i świadomą przytomność umysłu. To doświadczanie, a nie myślenie. To po prostu oglądanie lub obserwacja bez uciekania od myśli czy wspomnień. Sati jest podstawą uważności (lub wglądu) jako stylu medytacji.
7. Uważność oznacza rejestrację doświadczania, ale bez porównywania jednego z drugim. Bez oceny, etykietowania lub kategoryzowania. To nie jest refleksja czy analiza. Zamiast tego, jest to bezpośrednie doświadczenie wszystkiego, co się w danej chwili dziej, nie pozwalając, aby pochłonął nas proces myślowy.
8. W medytacji uważności, patrzymy na Wszechświat jako na całość, nie zwracając uwagi na świat „zewnętrzny”. W medytacji, jesteś swoim własnym laboratorium. Bezstronna analiza stale zmieniającego się świata wewnętrznego koryguje nasze postawy i umożliwia nowy, wolny sposób bycia.
9. W tym samym czasie jesteś zarówno obserwatorem jak i własnym obiektem obserwacji. Zaczynasz zauważać, że jesteś w trybie czynu, „robienia” – myślenia, decydowania, i reagowania. W trybie uważności jesteś „stróżem”, który obserwuje. W praktyce rola „stróża” ma pierwszeństwo przed trybem „czynu”. Zaczynasz mniej reagować a więcej odpowiadać. To osłabia egoistyczną postawę „jestem człowiekiem czynu” i daje swobodę oraz przestrzeń na kształtowanie swojego zachowania.
10. W uważności widzimy wszystko bez odnoszenia się do koncepcji „ja”, „my” lub „moje”. Na przykład w przypadku bólu głowy, dzięki zwykłej świadomości mógłbyś powiedzieć: „boli mnie głowa”. Ale jeśli już praktykowałeś Mindfulness, to po prostu zauważasz to jako uczucie w głowie. Nie przenosisz już ciężaru na słowo „ja”. Jest to ważna zmiana w postawie. Uczysz się, aby doznania i uczucia odczuwać takimi, jakimi są, a raczej bez nazywania tego bólem głowy czy po prostu bólem. Wystarczy obserwować, co się dzieje, bez ocen, bez nazywania.
11. Mindfulness to jak siedzenie w pobliżu rzeki i obserwowanie przepływu wody. To oglądanie przepływu myśli, uczuć, idei i tendencji, jak przychodzą i odchodzą. To dynamiczny proces doświadczania przepływu życia, właśnie „tu i teraz”.
12. Mindfulness to obserwowanie wszystkich zjawisk jakie w nas zachodzą, z różnych stron – fizycznych, psychicznych lub emocjonalnych. To doświadczenie prawdziwej ich natury – rozpoczęcia, trwania przez jakiś czas, i przemijania – nietrwałości. Tylko dzięki rzeczywistej praktyce w uważności można zdawać sobie sprawę z „nietrwałości”.
źródło: za pozwoleniem i na podstawie “12 Ways to Describe Mindfulness for Beginners” by Goodpal
Photo by Carlos de Miguel on Unsplash